Chanel No. 5
Roos van der Lint
28 september 2022 – verschenen in nr. 39

De jonge garde houdt zich op in galeries, projectruimtes en broedplaatsen. Future Bodies toont de emancipatie van het virtuele lichaam.

Future Bodies, een groepstentoonstelling in Upstream Gallery, vertrekt uit een citaat van de Britse Olivia Laing uit haar Everybody: A Book about Freedom: 'Stel je voor, voor een minuut, hoe het zou zijn om een lichaam te bewonen zonder angst, zonder de noodzaak voor angst. Stel je voor wat we zouden kunnen doen. Stel je de wereld voor die we zouden kunnen bouwen.’

Is deze virtuele vrouw onderworpen aan de machine?
Misschien dat het virtuele lichaam in de postdigitale wereld, waarin niet langer een onderscheid bestaat tussen de digitale en de analoge wereld, uitkomst biedt. Losgeweekt van ons fysieke lichaam kunnen we namelijk beter tegen een stootje, worden we niet meer onderworpen aan idealen, vooroordelen en genderrollen. Eindelijk kunnen we zijn wie we willen zijn. Future Bodies brengt acht kunstenaars samen die de mogelijkheden van het lichaam in de gedigitaliseerde samenleving verkennen. Ze blazen dat lichaam leven in, zoals de Franse Salomé Chatriot die een virtueel lichaam met het fysieke lichaam laat versmelten door haar eigen, menselijke ademhaling in de figuur op een scherm te laten stromen. De kunstenaars sluiten het lichaam aan op technologieën waar ze zich dan aan onderwerpen of die ze juist bekritiseren. Allen werken vanuit een vrouwelijk perspectief, dat volgens de begeleidende tekst in de (digitale) kunstwereld nog altijd ondergeschikt is.

Het betreft niet alleen maar toekomstmuziek: Future Bodies toont de emancipatie van het virtuele lichaam en dat begint al in de jaren tachtig en negentig, met het werk van de Amerikaanse Cassie McQuater, kunstenaar op het gebied van nieuwe media en videogames. Het scherm in de galerie wordt bevolkt door vrouwelijke personages uit vintage videospelletjes. De beelden tonen de schokkende verschijning van deze vrouwen: we zien ze als strijdende personages, hard rondjes draaiend in jarretels voordat ze imploderen tot een groene smurrie, of vastgebonden aan hun enkels en spartelend voor hun leven met weinig kleren om het lijf. Als een vrouwelijk personage knock-out gaat, gebeurt dat op schokkend geseksualiseerde wijze. Ook is de vrouw in de videogame zowel het object dat door het hoofdkarakter bevrijd dient te worden, vastgeketend met blote billen, als de beloning voor dat karakter bij het behalen van doelen in de game. 'Pay to play', verschijnt er bij een groepje vrouwen dat gewillig met grote borsten schudt, of bij de vastgebonden vrouw met een lap stof tussen haar kaken.

In de tentoonstelling is gelukkig ook te zien hoe de virtuele vrouw zich loswrikt uit die rol, het heft in eigen handen neemt, met zelfportretten, en voorzichtig om zich heen kijkt. Coralie Vogelaar maakte een scherm dat ritmisch en zoemend heen en weer schommelt tussen twee metalen staven, als een fitnessapparaat. Op dat scherm staat een vrouw, of tenminste, een figuur in een huidkleurig balletpak met huidkleurig masker voor het gezicht, die als gestalte doet denken aan een vrouw. Ze maakt aandachtig bewegingen op het schommelende scherm en kijkt soms naar beneden, naar haar voeten, alsof ze haar balans moet zien te houden binnen de paar centimeters die het scherm dik is. De vrouw geeft in bondige zinnen onnavolgbaar commentaar op wat ze ervaart, zegt dingen als 'shameful'. Is deze virtuele vrouw onderworpen aan de machine, zit ze gevangen in het scherm, of dicteert ze juist zelf de bewegingen van het apparaat?

De Amerikaanse kunstenaar Addie Wagenknecht sorteert voort op het idee dat het fysieke vrouwenlichaam weleens helemaal vervangen zou kunnen worden. Geweldig zijn de schilderijen in de serie Beauty die Wagenknecht een speciaal geprogrammeerde robotstofzuiger, een zogenaamde Roomba, voor haar liet maken. Met hun ronde vegen die beweging suggereren, doen de schilderijen denken aan het beroemde futuristische schilderij met het hondje van Giacomo Balla, Dynamiek van een hond aan een riem (1912). Met dat verschil dat het bij Wagenknecht de technologische kracht zelf is die het werk doet. Een aantal ervan noemt ze 'zelfportretten’ en de lijst met materialen op de doeken, of beter ingrediënten, is duizelingwekkend. Allerhande huidproducten, Chanel No. 5, Prozac, cafeïne en anti-aging gel zijn in de vegen op de schilderijen verwerkt. Alles wat onze imperfecties moet verhullen, krijgt van Wagenknecht een plek in het volle zicht. En in plaats van dat deze robotstofzuiger de troep in ons leven opruimt, maakte hij er een enorme bende van.

Wagenknecht ziet haar schilderijen als een herinterpretatie van schoonheid en neemt de hedendaagse vrouw daarmee een last van de schouders. Het lichaam van de toekomst heeft namelijk wel wat beters te doen.

Uit: De Groene Amsterdammer van 28 september 2022 www.groene.nl/2022/39

English Translation

Chanel No. 5
ROOS VAN DER LINT
28 SEPTEMBER 2022 – NR. 39

The young guard resides in galleries, project spaces and incubators. Future Bodies shows the emancipation of the virtual body.

Future Bodies, a group exhibition at Upstream Gallery, starts from a quote by British Olivia Laing from her Everybody: A Book about Freedom:

"Imagine, for a minute, what it would be like to inhabit a body without fear, without the need for fear. Imagine what we could do. Imagine the world we could build.' Is this virtual woman subject to the machine."

Perhaps in the post-digital world, where there is no longer a distinction between the digital and analogue worlds, the virtual body offers a solution. After all, detached from our physical bodies, we can handle more, are no longer subjected to ideals, prejudices and gender roles. Finally, we can be who we want to be. Future Bodies brings together eight artists who explore the possibilities of the body in a digitalized society. They blow life into that body, like the French Salomé Chatriot, who fuses a virtual body with a physical one by letting her own human breathing flow into a figure on a screen. The artists connect the body to technologies they then submit to or criticize. All work from a female perspective, which, according to the accompanying text, is still secondary in the (digital) art world.

It's not just a futuristic topic: Future Bodies shows the emancipation of the virtual body, and that starts back in the 1980s and 1990s. The work of American Cassie McQuater, artist in the field of new media and video games, illustrates this. The screen in the gallery is populated by female characters from vintage video games. The images show the shocking appearances of these women: we see them as struggling characters, spinning hard in suspenders before imploding into green goo, or tied to their ankles and floundering for their lives with few clothes on their bodies. When a female character is knocked out, it happens in a shockingly sexualized way. Also, in the video game, the woman is both the object to be freed by the main character, chained with bare buttocks, and the reward for that character upon achieving goals in the game. ‘Pay to play’, appears alongside a group of women willingly shaking large breasts, or for the tied-up woman with a piece of cloth between her jaws.

Fortunately, the exhibition also shows the virtual woman wriggling out of that role, taking matters into her own hands, with self-portraits, and cautiously looking around. Coralie Vogelaar made a screen that swings rhythmically and humming back and forth between two metal bars, like a fitness machine. On that screen is a woman visible or at least, a figure in a skin-colored ballet suit including a skin-colored mask reminiscent of a feminine figure. She makes attentive movements on the rocking screen and sometimes looks down at her feet, as if she needs to find and keep her balance within the few centimeters thick screen. In concise sentences, the woman comments inimitably on what she is experiencing, saying things like 'shameful’. Is this virtual woman subject to the machine, is she trapped within the screen, or does she actually dictate the device's movements herself?

American artist Addie Wagenknecht builds on the idea that the physical female body may well be replaced altogether. Great, are the paintings in the Beauty series that Wagenknecht had a specially programmed robotic hoover, called a Roomba, create for her. With their circular sweeps suggesting movement, the paintings are reminiscent of Giacomo Balla's famous futuristic painting with the little dog, Dynamics of a Dog on a Leash (1912). With the difference that, in Wagenknecht's case, it is the technological force itself that does the work. Some of them she calls 'self portraits' and the list of materials on the canvases, or rather ingredients, is dizzying. All types of skin products, Chanel No. 5, Prozac, caffeine and anti-ageing gel are incorporated into the strokes on the canvases. Everything that should cover up our imperfections is given a place in full view by Wagenknecht. And instead of this robot hoover cleaning up the mess in our lives, it made a huge mess of it.

Wagenknecht sees her paintings as a reinterpretation of beauty, taking a burden off contemporary women's shoulders. Because indeed, the body of the future has better things to do.

 

*Own translation 
From: De Groene Amsterdammer of 28 september 2022 www.groene.nl/2022/39

Publication date: 29 Sep '22